Where the Crawdads Sing (Kya’nın Şarkı Söylediği Yer) filmi, Kuzey Carolina bataklıklarında aile bireyleri tarafından birer birer terk edilerek toplumdan izole şekilde büyüyen Kya’nın yaşamını ve bir cinayet suçlaması nedeniyle geçtiği yargı sürecini konu alır. Kya’nın çocukluk aşkı ve arkadaşı olan Tate ile Tate, üniversite okumak için kendisini terk ettikten ve Kya kendisini tekrar dünyasında yalnız bulduktan sonra tanıştığı Chase ile olan ilişkisi filmin kurgusunda önemli konumdadır. Tate ona sevgi ve güven sunarken, Chase manipülasyon ve şiddet yoluyla baskı kurar. Chase’in ölümünün ardından Kya suçlanır. Film, aslında Kya’nın hayatta kalma stratejisinin bir hikâyesidir.
Evrimsel oyun teorisi bağlamında John Maynard Smith’in (1982) geliştirdiği stratejiler, bu ilişkileri anlamak için işlevseldir. Temel şahin–güvercin modeline eklenen bully ve retaliator tipleri, Kya ile Chase’in çatışmasını açıklamak için daha uygun düşer.
Retaliator, barışçıl kalan ama saldırıya uğradığında misilleme yapan bir stratejidir. Kya’nın doğada yalnız yaşarken ve Tate ile ilişkisinde gösterdiği tavır tam olarak böyledir: Ona zarar verilmedikçe barışçıl ve üretken kalır, şiddete yönelmez. Tate’in şefkatli tutumu, retaliator stratejisini tetiklemediği için Kya’nın saldırgan tarafı hiç ortaya çıkmaz.
Bully ise güçlü görünmek için saldırgan davranır fakat ciddi bir karşılık gördüğünde geri çekilir. Chase’in davranışları ilk bakışta bully stratejisini andırır: Otorite kurar, tehdit eder, şiddete başvurur. Ancak Chase’in farkı, bully tipinden saparak, güçlü karşılık gördüğünde bile geri adım atmamasıdır. Kya’nın küçük direniş girişimlerine rağmen şiddetini katlayarak sürdürmesi, onun aslında “durdurulmaz bir zorba” karakterini temsil etmesine yol açar.
Bu durumda retaliator stratejisinin klasik işleyişi, yani saldırı karşısında misilleme yaparak caydırma, Chase’e karşı işlememiştir. Kya, evrimsel oyun teorisinin öngördüğü gibi barışçıl stratejilerden ölümcül misillemeye geçmek zorunda kalmıştır. Çünkü Chase’i yalnızca güçlü değil, nihai ve kalıcı bir darbe durdurabilecektir.
Sonuçta Kya’nın Chase’i öldürme kararı, saldırgan doğasından değil, hayatta kalma zorunluluğundan kaynaklanır. Bu analiz, filmdeki dramatik çatışmayı evrimsel oyun teorisinin bully ve retaliator stratejileri üzerinden okunabilir hale getirir: Barışçıl kalmaya çalışan biri, karşısındaki saldırgan caydırılamadığında, varlığını sürdürmek için ölümcül bir hamle yapmak zorunda kalır.
Kaynaklar
Maynard Smith, J. (1982). Evolution and the theory of games. Cambridge University Press.
Newman, O. (Director). (2022). Where the Crawdads Sing [Film]. 3000 Pictures; Hello Sunshine.