Günümüzde, sosyal medya hayatımızın ayrılmaz bir parçası. Hemen hemen hepimiz aktif olarak içerik üretiyor, tüketiyor ya da her ikisini birden yapıyoruz. İçerik üretmenin önemli bir parçası da kendi kişiliğimizi ve hayatımızı arzu edilir, eğlenceli, ilginç şekilde izleyiciye sunabilmekten geçiyor. Bu yüzden, içerik üreticilerinin bir yandan makyaj yaparken ya da oyun oynarken kendi hayatlarından anlattıkları eğlenceli anlar, komedyenlerin şovlarından yayınladıkları kısa kesitler sık sık karşımıza çıkıyor.
Ancak içerik üreticileri ve komedyenlere ait videolara verilen tepkiler kendi aralarında net bir ayrıma sahip ve bu ayrım şaşkınlığa pek de yer bırakmayacak şekilde cinsiyete dayanıyor. Bir erkek tarafından üretilmiş içerikler hassas konular üzerinden mizah yapsa dahi kara mizah olarak değerlendirilip tolere edilebiliyor ancak bir kadın içerik üreticisi ya da komedyene ait videolara gelen yorumlara baktığımızda alt alta sıralanmış onlarca hatta yüzlerce hoşnutsuz, ayrımcı, önyargılı yorum ile karşılaşıyoruz.
“Mimik bile oynamadı”, “Kadınlar mizah yapmasın diye boşuna denmiyor”, “Kadınların komik olamadığının kanıtı” tarzı yorumlara denk gelmek için bir kadın komedyene ait videonun yorumlarından ilk üçünü okumak yeterli. Peki gerçekten dünya nüfusunun yarısının, mizah yapmak konusunda diğer yarısından daha başarısız olması mümkün mü? Charles Darwin’in 1871’de ileri sürdüğü Cinsel seçilim teorisine göre iyi bir mizah anlayışı kadınların eş seçiminde en çok aradığı kriterlerden bir tanesidir.
Evrimsel süreç, üreme sonucunda daha büyük risk altına girecek bireyin partner seçimini yapması şeklinde işlediği için (Miller, 2000) bir çekicilik belirteci olan mizahın erkeklerde bulunmasının zamanla önem kazandığı ve erkek bireylerin bu alanda daha yüksek sesli varolmasının teşvik edildiği düşünülmektedir. Bu teşvik kendisini doğrulayan bir kehanet gibi, bireysel yargılara da yansır. Öyle ki yapılan bir çalışmaya göre erkeklerin %94’ü, kadınlarınsa %89’u erkeklerin kadınlardan daha komik olduğuna inanmaktadır (Mickes, Walker, Parris, Mankoff, & Christenfeld, 2012).
Sosyal Rol Teorisi ise evrimsel açıklamaya bir alternatif getirir (Archer, 1996). Bu teori kadınlar ve erkekler arasındaki bu tip eşitsizliklerin yeteneklerine dayanan temel farklardan değil tarihsel olarak cinsiyet rollerindeki temsil ve teşviklerdeki eşitsizliklerden kaynaklandığını savunuyor. Gerçekten de erkekler mizah konusunda teşvik edilirken kadınların teşvik edilmemekle kalmayıp, kamuya açık alanlarda mizah sergilemelerinin yasaklandığı ve benzer dışa dönük özellikler yüzünden ahlaksızlıkla yaftalandıkları görülür. (Goddard & Wierzbicka, 2004).
Bunun sebebi toplumun kadınlardan içe dönük ve pasif, erkeklerdense dışa dönük ve aktif olmalarının beklemesidir (Eaton & Rose, 2011). Aksi şekilde davranan bireyler grup normlarıyla çatıştıkları için tenkit edilir. Sonuç olarak mizah bile atarkinin koruduğu roller ve toplumun güven anlayışından bağımsız olarak düşünülemez.
Referanslar
Archer, J. (1996). Sex differences in social behavior: Are the social role and evolutionary explanations compatible? American Psychologist, 51(9), 909–917. https://doi.org/10.1037/0003-066X.51.9.909
Darwin, C. (1871). The descent of man, and selection in relation to sex. London: John Murray.
Eaton, A. A., & Rose, S. M. (2011). Has research on gender stereotypes really changed over the last 30 years? Psychology of Women Quarterly, 35(2), 256–263. https://doi.org/10.1177/0361684311402677
Goddard, C., & Wierzbicka, A. (2004). Cultural scripts: What are they and what are they good for? Intercultural Pragmatics, 1(2), 153–166. https://doi.org/10.1515/iprg.2004.1.2.153
Mickes, L., Walker, D. E., Parris, J. L., Mankoff, R., & Christenfeld, N. J. S. (2012). Who’s funny: Gender stereotypes, humor production, and memory bias. Psychonomic Bulletin & Review, 19(1), 108–112. https://doi.org/10.3758/s13423-011-0161-2Miller, G. (2000). The mating mind: How sexual choice shaped the evolution of human nature. New York: Doubleday.